تابلوخوانی چیست؟

تابلوخوانی یعنی بررسی هر نماد، میزان خرید و فروش، نوسان‌های قیمت، میزان عرضه و تقاضای سهامداران حقیقی و حقوقی و موارد مشابه آن که منجر به شناخت وضعیت کوتاه‌مدت و میان‌مدت سهم می‌شود.

قیمت پایانی و قیمت آخرین معامله با یکدیگر تفاوت دارند. قیمت پایانی یک سهم در یک روز، در واقع میانگین قیمت‌هایی است که سهم مورد معامله قرار گرفته است. اگر حجم معاملات یک روز حداقل برابر با حجم مبنا باشد، میانگین قیمت معاملات به عنوان قیمت پایانی در نظر گرفته می‌شود. اما اگر حجم معاملات کمتر از حجم مبنا باشد، به همان نسبتِ افزایش یا کاهش سهم از قیمت کاسته شده و قیمت پایانی بر آن اساس محاسبه می‌شود.
حجم مبنا حداقل تعداد سهمی است که باید مورد معامله قرار گیرد تا سهم در دامنه نوسان کامل رشد کند یا کاهش یابد. طبق قانون، در یک سال باید حداقل ۲۰ درصد از کل سهام یک شرکت معامله شود. اگر تعداد روزهای کاری یک سال را ۲۵۰ فرض کنیم، حجم مبنای روزانه ۰٫۰۰۰۸ (هشت ده هزارم) کل سهم است. مثلاً اگر شرکتی ۱۰۰ میلیون سهم داشته باشد، حجم مبنای آن ۸۰ هزار سهم خواهد بود.
سهام شناور آن بخش از سهام یک شرکت است که سهامداران آن، آماده عرضه و فروش آن سهام هستند و قصد ندارند با حفظ آن قسمت از سهام، در مدیریت شرکت مشارکت کنند و انتظار می‌رود در آینده نزدیک قابل معامله باشد. برای مثال اگر شرکت ب سهامدار ۸۰ درصد سهام شرکت الف باشد و از سهامداران راهبردی آن بوده و قصد فروش در کوتاه‌مدت نداشته باشد، می‌توان گفت که سهم شناور شرکت الف، ۲۰ درصد است.وقتی حجم عرضه یک سهم بیشتر از تقاضای آن باشد صف فروش و وقتی حجم تقاضای آن نسبت به عرضه‌اش بیشتر باشد، صف خرید برای آن تشکیل خواهد شد. یکی از دلایل تشکیل صف خرید یک سهم، اقبال مردم به آن سهم و از دلایل تشکیل صف فروش عدم استقبال سهام‌داران نسبت به آن است.
P/E حاصل قیمت سهم بر قیمت سود است. وقتی P/E سهمی از میانگین P/E گروهی که در آن قرار دارد بیشتر باشد، نشانه خوبی نیست. هرچه نسبت P/E بیشتر باشد، ارزندگی بنیادی سهم کمتر است. البته استثنائاتی نیز وجود دارد و ممکن است عکس این موارد رخ دهد. مورد بعدی EPS است که همان سود پیش‌بینی شده سهم است. اما سودی که تقسیم می‌شود DPS نام دارد.

راهنمای تابلوخوانی و خرید و فروش سهام

معامله بر اساس تعداد معاملات یا حجم معاملات؟

همیشه سعی کنید پایه تحلیلتان بر اساس حجم معاملات باشد نه تعداد معاملات؛ چرا که مثلاً ممکن است فردی قصد خرید ۵۰ هزار سهم را داشته باشد و آن را در ۱۰ سفارش ۵ هزار تایی انجام دهد. از طرف دیگر، ممکن است شخص دیگری در یک مرحله همان معامله را انجام دهد. وقتی حجم معاملاتِ یک روز از میانگین حجم معاملات ماه بیشتر بوده و اختلاف قابل توجهی با آن داشته باشد، یعنی خبرهایی درباره این سهم وجود داشته و باید به این موضوع دقت کنیم.

زمان‌های خرید و فروش در بازار سهام

بین ساعت ۸:۳۰ تا ۹:۰ پیش‌گشایش بازار و سفارش‌گیری است. در این زمان معامله‌کنندگان سفارش‌هایی را در سامانه ثبت می‌کنند. باید دقت داشته باشید که بسیاری از این سفارش‌ها جنبه روانی داشته و هدف از آن تحریک سایر سهامداران است. مثلاً ممکن است صف‌های تصنعی خرید و فروش برای یک سهم ایجاد شده و سهامدار تازه‌کار را به اشتباه بیندازد. در این بازه معامله‌ای صورت نمی‌گیرد. از ساعت ۹:۳۰ تا ۱۲ نیز معاملات به صورت عادی و در بازه مجاز قیمتی انجام می‌شود.

معمولاً‌ ساعت ۹:۰۰ تا ۹:۳۰ بازی دست حقیقی‌ها است و نمی‌توان روی معاملات در این زمان‌ها حساب کرد. بهتر است در این بازه زمانی بازار را تحت نظر داشته باشید و هیجانی عمل نکنید. البته گاهی ممکن است طبق پیش‌بینی‌ها و اخبار تحلیلتان این باشد که سهمی متقاضی زیاد داشته و ممکن است در صورتی که زودتر آن را نخرید، وارد صف خرید شوید. برترین سهم‌ها از نظر عرضه و تقاضا نیز باید بررسی شوند و می‌توانند ملاک انتخاب تحلیل‌گران قرار گیرند.

معاملات بلوکی در بورس

معامله بلوکی زمانی انجام می‌شود که ارزش معامله بیش از دو میلیارد تومان بوده (یا بیش از ۵۰ برابر محدودیت سفارش هر سهم در یک روز کاری باشد) و چون نقدینگی بالایی محسوب می‌شود و ممکن است بر عرضه و تقاضا تأثیر داشته باشد، سازمان بورس در یک ساز و کار دیگر معامله بلوکی را انجام می‌دهد و در معاملات عادی بازار انجام می‌شود. محدوده قیمتی معامله بلوکی همان محدوده مجاز سهم بوده و در ساعت ۹:۳۰ تا ۱۲ انجام می‌شود.

قدرت خریدار و فروشنده چیست؟

قدرت خریدار و فروشنده یکی از موضوعات مهم در تابلوخوانی است. اگر به ازای یک مقدار حجم معامله برابر، تعداد خریداران بیشتر باشد، می‌گوییم قدرت خریدار کمتر است. دلیل این امر آن است که میانگین حجم معامله هر خریدار کمتر از میانگین حجم معامله هر فروشنده است. هرچه حجم معاملات از حجم مبنا بیشتر باشد، یعنی توجه به سهم بیشتر است. البته این حجم فراوان ممکن است نشانه خروج پول از سهم نیز باشد. دانستن اینکه نقدینگی کجاست و توجه عموم بازار به چه سمتی است، به ما کمک فراوانی خواهد کرد.

ورود و خروج پول به سهم

شناسایی ورود و خروج پول هوشمند به سهم یکی از کاربردهای مهم تابلوخوانی در بورس است. گاهی این پرسش ایجاد می‌شود که چرا می‌گوییم پول وارد یک سهم شده، در حالی که به همان میزان پول از سهم خارج شده است. به عبارت دیگر، خرید یک میلیون سهم در ازای فروش همان یک میلیون سهم اتفاق می‌افتد و چرا گاهی می‌گوییم پول وارد سهم شده و گاهی می‌گوییم از آن خارج شده است؟ زمانی ورود پول به سهم اتفاق می‌افتد که قدرت خریدار بیشتر باشد.

تأثیر سهام شناور بر معاملات

سهامدار عمده هر روز معامله انجام نمی‌دهد و به طور معمول، به دید بلندمدت، حتی چندین ساله، سهامداری می‌کند و کمتر به معاملات روزانه دست می‌زند. وقتی سهام شناورِ سهامداران خرد بسیار کم باشد، اگر اتفاق خاصی رخ دهد، سهم رشد شدیدی می‌کند، زیرا تقاضا برای سهم زیاد شده، اما به دلیل کم بودن سهام شناور، عرضه‌کننده برای آن وجود ندارد. شرکت‌هایی که سهم شناور پایینی دارند، مستعد سفته‌بازی هستند، زیرا مثلاً کافی است که شخصی بخش زیادی از سهم شناور را که در اختیار سهامداران خرد است، بخرد و از آنجایی که عرضه‌ای وجود ندارد، سهم در صف خرید قفل شود. برعکس این مورد هم می‌تواند رخ دهد و صف فروش ایجاد شود و مدت‌ها طول بکشد و سهامداران را دچار ضرر و زیان فراوان کند. تعداد سهم نیز در شناوری تأثیر دارد. در سهم‌هایی که شناوری بالا است، خیالتان راحت خواهد بود که سفته‌بازی وجود نخواهد داشت.

حقوقی بازیگردان کیست؟

وقتی حقوقی فعال باشد و در خرید و فروش شرکت کند، آن حقوقی بازیگردان است. این حقوقی‌ها حواسشان به سهم هست و گاهاً که اوضاع کلی بازار هم خوب نیست و صف‌های میلیونی فروش وجود دارد، از سهم حمایت کرده و از کاهش ارزش آن جلوگیری می‌کنند. در طرف مقابل، حقوقی‌هایی هم وجود دارند که خودشان هم در صف فروش قرار می‌گیرند و موجب ناامیدی سهامداران می‌شوند.

محدوده مقاومت چیست؟

به محدوده‌هایی که انتظار داریم عرضه روی آن‌ها زیاد شود و به عنوان سد یا مقاومتی در برابر پیشروی سهم ایجاد شود، محدوده مقاومت می‌گوییم. بسته شدن قیمت بالای مقاومت با حجم سنگین نکته مثبت و افزایش حجم معاملات در آستانه مقاومت و برگشت قیمت نکته‌ای منفی به حساب می‌آید.

زمانی که یک مقاومت شکسته می‌شود، این مقاومت در آینده تبدیل به حمایت می‌شود. و بالعکس، زمانی که یک حمایت از دست می‌رود، این حمایت در آینده تبدیل به مقاومت می‌شود.

محدوده حمایت چیست؟

محدوده‌هایی که انتظار داریم در آن افت قیمت متوقف شده و ریزش بیشتری نداشته باشیم، محدوده حمایتی نام دارند. حمایت روانی با حمایت تکنیکی فرق دارد. اعداد رند همیشه نقش حمایت و مقاومت روانی دارند. برای مثال، اگر سهمی تا محدوده ۱۰۰ تومان افت پیدا کند، بازار از نظر روانی انتظار دارد که ریزش در این نقطه متوقف شده و افت قیمت سهم ادامه پیدا نکند. این حمایت روانی است. حرفه‌ای‌ها معمولاً قبل از رسیدن به مقدار مقاومت روانی، سهم خود را می‌فروشند. حمایت تاریخی نیز به حمایتی گفته می‌شود که در گذشته قبلاً برای سهم انجام شده است.

الگوی تیک صعودی در بورس

الگوی تیک صعودی از الگوهای بسیار مهم در تابلوخوانی است که می‌تواند سیگنال خرید بسیار خوبی در اختیار ما قرار دهد. الگوی تیک صعودی زمانی تشکیل می‌شود که اولین قیمت در معاملات کاهش یافته و به کمترین مقدار خود برسد و قیمت برگردد و آخرین قیمت از مقدار اولین قیمت بیشتر شود. اگر الگوی تیک صعودی در آستانه حمایت‌ها تشکیل شود، نشانه بسیار خوبی است و می‌تواند نویدبخش روزهای آینده خوب برای سهم باشد.

الگوی تیک نزولی در بورس

برای مثال، قیمت اولین معامله ۲۰۰ تومان بوده است. پس از آن، قیمت به بیشترین مقدار خود، یعنی ۲۱۰ تومان رسیده است. و در نهایت، در معاملات نهایی، آخرین قیمت آن به ۱۹۰ تومان کاهش یافته است. الگوی تیک نزولی در آستانه مقاومت بسیار خطرناک است.

نکته مهم: هنگامی که با گپ یا فاصله قیمتی، حجم معاملات زیاد باشد، نشان دهنده سیگنال خرید است. این یعنی قیمت امروز با قیمت دیروز اختلاف زیادی داشته و خارج از محدوده آن بوده و حجم معاملات نیز خیلی زیاد باشد و الگوی تیک صعودی قدرتمند داشته باشیم. برعکس، اگر قیمت، پایین‌تر از قیمت‌های روز قبل باشد و هیچکدام از آن‌ها را لمس نکند، نشانه فروش سهم است.

خرید عرضه اولیه

همان‌طور که می‌دانیم، در عرضه اولیه محدودیت وجود دارد و نمی‌توانیم حجم سنگینی را سفارش دهیم. اولین اصلاح در عرضه اولیه می‌تواند بهترین فرصت برای ورود به سهم و خریدهایی با حجم بالاتر نسبت به زمان عرضه اولیه است، مخصوصاً اینکه سهم مورد حمایت قرار بگیرد. با تابلوخوانی خوب می‌توانیم چند روز پس از عرضه اولیه یک سهم، آن را خریده و سود مناسبی کسب کنیم.

اردر یا سفارش ترس در معاملات چیست؟

شناسایی اردر ترس در تابلوخوانی بسیار مهم است. اردر ترس، همان‌گونه که از نام آن مشخص است، سفارشی است که برای ترساندن سهامداران گذاشته می‌شود. بدین صورت که سهامداران بزرگ یا به عبارتی بازیگردان سهم، ابتدا مقداری از سهام را می‌خرند و در ادامه، برای آنکه سهامداران اغلب حقیقی را بترسانند، در کف قیمت سفارش‌های فروش می‌گذارند. برخی سهامداران خرد، با دیدن صف فروش دچار ترس و هیجان شده و برای آنکه به زعم خود در آینده دچار ضرر نشوند، به صف فروش می‌پیوندند. پس از آن، بازیگردان به راحتی سهام صف فروش را می‌خرد.

کد به کد چیست؟

در بازار بورس، سهامداران حقیقی زیادند و هر سهم ممکن است چند سهامدار حقوقی داشته باشد. اگر با دانش تابلوخوانی کد به کد کردن در یک سهم تشخیص داده شود، سیگنالی برای شروع یک حرکت جدید (مثبت یا منفی) در سهم خواهد بود.

کد به کد کردن در بورس، هم توسط حقیقی‌ها و هم حقوقی‌ها انجام می‌شود. از دلایل کد به کد کردن، فریب دادن خریداران و فروشندگان و جابه‌جایی سهم برای یک حرکت مثبت یا منفی در سهم است. اما کد به کد کردن چیست؟ هر کدام از حقوقی‌ها معمولاً چندین کد حقیقی نیز دارند و سهام را از کد حقیقی به حقوقی و بالعکس رد و بدل می‌کنند.

وقتی حقوقی با کد حقوقی خود سهم را می‌فروشد و با کد حقیقی آن را می‌خرد، می‌تواند به عنوان سیگنال خرید در نظر گرفته شود.

تفاوت کد به کد و بلوکی چیست؟

معامله بلوکی کارمزد کارگزاری ندارد، ولی در کد به کد با توجه به تعداد معاملات، کارمزد وجود دارد. هدف معامله بلوکی شاخص‌سازی و هدف از کد به کد، برنامه‌های خاص است. بلوکی یک معامله در یک ثانیه انجام می‌شود، اما کد به کد، چندین معامله در یک ثانیه است.

فیلترنویسی در بورس

فیلترنویسی یکی از ابزارهای بسیار مهم و کاربردی در تابلوخوانی است. در فیلترنویسی می‌توانیم تعیین کنیم که کدام سهم‌ها مثلاً‌ بالای ۵۰ میلیون حجم خورده‌اند یا در کدام سهم‌ها حقوقی بیشتر خرید کرده است. این‌ها اطلاعات پالایش شده‌ای را در اختیار ما قرار می‌دهد که می‌توانیم ساده‌تر درباره خرید و فروش سهم تصمیم بگیریم.